Tijdens de bespreking van de halfjaarcijfers van zorgverzekeraar Achmea, zei Willem van Duin, die daar topman is, dat de stijging van de zorgverzekeringspremies de afgelopen jaren gedrukt is door de inzet van de financiële reserves van zorgverzekeraars. Volgens hem kan dit niet altijd zo blijven doorgaan. Van Duin zei tijdens de besperking van de cijfers uit 2016 eerder dit jaar al dat premiestijgingen van €240 per jaar niet ondenkbaar zijn.

Meerdere zorgverzekeraartopmannen bevestigen dit beeld. Chris Oomen van DSW liet weten dat in 2018 de premies met €2.50 extra per maand zullen stijgen door een onverwachte tegenvaller voor zorgverzekeraars. Het is een stijging naast de standaard premieverhoging die er al aan zit te komen voor 2018. Wim van der Meeren van CZ kondigt nu al aan dat de premie zal stijgen met 7 a 8%. Zorgverzekeringsexpert Rob Adolfsen schat zelfs dat een stijging van €70 per jaar komend jaar mogelijk is. Hij komt op €70 door €30 te rekenen voor de tegenvaller die Oomen aankondigde, €20 te rekenen voor de aankomende uitbreiding van het basispakket en €20 te rekenen voor inflatie.

Het laag houden van de zorgpremie door inzet van de reserves wordt met name gedaan omdat er veel maatschappelijke en politieke aandrang voor is. Ondertussen slinken de reserves door de almaar stijgende zorgkosten. De zorgkosten zullen ten opzichte van 2017 in 2040 verdubbeld zijn tot €174 miljard, zo wordt voorspeld op basis van berekeningen gevonden in de Trendscenario Volksgezondheid Toekomstverkenning 2018 van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. De stijging wordt verklaard door de volgende factoren; ten eerste is er medisch-technologische vooruitgang die behandelingen en medicijnen voortbrengt die erg duur zijn. Deze nieuwe behandelingen en medicijnen houden bovendien mensen in leven, die anders gestorven zouden zijn. Deze levensverlenging is erg prijzig. Ten tweede neemt de gemiddelde levensverwachting nog altijd toe, waardoor de zorgbehoevende periode van mensen meestijgt. Deze periode kost veel geld. Ten derde speelt de vergrijzing een niet te onderschatten rol. 65-plussers zijn in 2017 verantwoordelijk voor 43% van de totale zorgkosten. In 2040 zal dat gestegen zijn naar 58%. Ten vierde voorspelt de toekomstverkenning dat de kosten voor psychische zorg zullen blijven stijgen, van €21 miljard nu naar €40 miljard in 2040.

Zorgverzekeraars zijn wettelijk verplicht een bepaalde reserve aan te houden en de meesten hebben ongeveer 50% meer dan het wettelijk minimum. Strikt genomen zouden de buffers dus nog meer kunnen krimpen om de premie te drukken en dat is wat demissionair minister Schippers dan ook graag zou zien. Zo eenvoudig is het echter niet, omdat de zorgverzekeraars graag ruimere buffers aanhouden om moeilijke tijden door te kunnen komen. Daarnaast raken de reserves op die manier eens op tot het wettelijk minimum, waarna de premies hoe dan ook moeten stijgen. Gezien de stijgende zorgkosten zijn premiestijgingen en verhogingen van het eigen risico sowieso onvermijdelijk bij het in stand houden van het huidige systeem