De Nederlandse gezondheidszorg staat voor een toenemende uitdaging: meer dan de helft van de medicijngebruikers heeft last van medicijntekorten, met ingrijpende gevolgen voor patiënten, artsen en het hele zorgsysteem. Uit het onderzoek van de Patiëntenfederatie Nederland blijkt dat 53% van de medicijngebruikers in het afgelopen halfjaar te maken kreeg met medicijntekorten - een stijging ten opzichte van 50% in 2019.
Impact op patiënten: meer dan alleen ongemak
De gevolgen voor patiënten zijn ernstig en divers. Volgens het onderzoek ervaart 40% van de getroffen patiënten redelijke tot sterke nadelige gevolgen. Bij bijna de helft leidt het tot stress en onzekerheid over de beschikbaarheid van hun medicatie. Een op de drie patiënten rapporteert meer pijn of verergering van klachten, terwijl 20% hun werk of dagelijkse activiteiten niet meer goed kan uitvoeren. Meest zorgwekkend is dat 3% blijvende gezondheidsschade heeft opgelopen.
Artsen onder druk
Het probleem raakt ook de medische beroepsgroep hard. Uit een enquête van Medisch Contact onder 4.379 artsen komt naar voren dat 44% dagelijks tijd kwijt is aan het managen van medicijntekorten. Dit extra werk, gemiddeld één tot twee uur per week, bestaat voornamelijk uit overleg met apothekers, het zoeken naar alternatieven en het geven van uitleg aan patiënten. Huisartsen worden hierbij het zwaarst getroffen.
Systeemprobleem vraagt om structurele oplossingen
Zorgverzekeraars Nederland (ZN) heeft inmiddels concrete stappen aangekondigd om de situatie te verbeteren. Deze omvatten:
- Het flexibeler maken van het preferentiebeleid bij dreigende tekorten
- Het meefinancieren van veiligheidsvoorraden bij groothandels
- De oprichting van een onafhankelijk meldpunt voor medicijntekorten
Internationale context en Nederlandse aanpak
Het probleem is niet uniek voor Nederland. Tussen 2021 en 2023 is het volume van medicijntekorten volgens onderzoek van Gupta Strategists verdubbeld. De oorzaken zijn complex: van productieproblemen in het buitenland tot logistieke uitdagingen zoals de recente verstoringen in de Rode Zee.
Toekomstperspectief en aanbevelingen
De Patiëntenfederatie Nederland pleit voor een driesporenbeleid:
- Intensievere Europese samenwerking voor medicijnproductie
- Herziening van het systeem van ijzeren voorraden
- Prioritering van zorgplicht boven kostenbeheersing
Concrete impact op de praktijk
De gevolgen in de dagelijkse praktijk zijn significant. Wanneer medicijnen niet beschikbaar zijn, krijgt 45% van de patiënten vervangende medicatie, 30% moet langer wachten, en 7% krijgt helemaal geen medicatie meer. Deze situaties leiden vaak tot extra ziekenhuisopnames, verergering van klachten, en in sommige gevallen zelfs tot levensbedreigende situaties.
Reacties