Recent werd duidelijk dat de premie van alle zorgverzekeraars voor hun basisverzekering veel hoger is dan verwacht door minister Schippers van Volksgezondheid. Zij verwachtte een stijging van €3.50 per maand. Het bleek dat de stijging varieert tussen de €5 en de €12 per maand, afhankelijk van de gekozen verzekeraar. 

De zorgverzekeraars verklaren de stijging met het gegeven dat mensen steeds langer leven en daardoor steeds langer van zorg afhankelijk zijn. Deze zorg wordt bovendien duurder, omdat er constant nieuwe en betere behandelmethoden bijkomen. De medicijnen en behandelmethoden die vervangen worden, zijn vaak goedkoper.

Kritiek op de zorgverzekeraars komt er van onder andere De Consumentenbond. De bond beweert dat de zorgverzekeraars genoeg overtollige financiële reserves hebben om de premiestijging te drukken. Minister Schippers is het hier mee eens. De zorgverzekeraars reageren op de kritiek, door erop te wijzen dat deze grote financiële reserves worden voorgeschreven door de wet. Verder is zelfs deze hogere premie niet voldoende om de gemiddelde kosten per verzekerde te dekken, zo lieten CZ en Menzis weten. Zij vullen dat verschil al op door hun reserves in te zetten. De reserves worden daarnaast ingezet om al te grote premieschommelingen tegen te gaan.

Kritiek kwam er ook uit de politiek. Het Tweede Kamerlid Leijten van de SP, wil dat minister Schippers de zorgverzekeraars dwingt meer van hun reserves in te zetten om de premie te laten dalen. Schippers liet weten dit niet van plan te zijn.

Verzekerden lijken te reageren op de premiestijging door meer en meer te kiezen voor een vrijwillig eigen risico. Uit cijfers gepresenteerd door het Centraal Planbureau in opdracht van het ministerie voor Volksgezondheid, blijkt een stijging van 7% in 10 jaar van het aantal mensen dat kiest voor een vrijwillig eigen risico; van 5% in 2006 tot 12% in 2016. De typische persoon die kiest voor een vrijwillig eigen risico is man, hoogopgeleid en heeft lage zorgkosten. Voor 80% van de mensen die kiezen voor het hoogste vrijwillige eigen risico van €885 levert dat ook daadwerkelijk een netto besparing op. Vanaf de kant van de verzekeraars bezien zijn mensen die kiezen voor het hoogste vrijwillige eigen risico, ondanks hun lagere premieafdracht, toch netto goedkoper dan degenen die hier niet voor kiezen.

Nog een manier om te reageren op de premiestijgingen is door als verzekerde eens na te gaan of men wel of niet oververzekerd is. Veel verzekerden hebben aanvullende verzekeringen, terwijl het vaak blijkt dat bijna alle gemaakte zorgkosten in een jaar onder de basisverzekering vallen. De vaak dure aanvullende modules worden in de praktijk nauwelijks gebruikt. Het is handig op een rijtje te zetten wat wel en niet vergoed wordt door de basisverzekering. Alleen als men al gebruik maakt van meer zorg dan gedekt wordt, kan het financieel voordelig zijn extra verzekerd te zijn. Dan nog moet de vergoeding worden afgewogen tegen de maandelijkse extra premie.